Ondersteuning bij vrijwillige terugkeer

Als je wil terugkeren naar je herkomstland of een land waar je toegelaten bent om te verblijven, dan biedt de Belgische overheid een terugkeerprogramma aan.

Vrijwillige terugkeer is de terugkeer:

  • van een persoon naar zijn land van herkomst of een derde land waar hij toegelaten is om te verblijven op het grondgebied
  • als gevolg van een zelfstandige, vrijwillige beslissing van die persoon 
  • met praktische ondersteuning door de Belgische overheid voor de reis vanuit België naar het land van bestemming.

Wie kan ondersteuning krijgen bij vrijwillige terugkeer?

Heb je geen wettig verblijf (meer) of ben je nog steeds in procedure, maar wil je België verlaten en vrijwillig terugkeren naar je land van herkomst of wettig verblijf, dan kan je hiervoor hulp vragen. Afhankelijk van het land van bestemming en je situatie voor je vertrek uit België, kan de hulp verschillende vormen aannemen:

  • Vervoerskosten en reisassistentie
  • Vertrekpremie
  • Steun bij de re-integratie in het land van bestemming.

Wie kan geen ondersteuning krijgen bij terugkeer?

  • Burgers van de 15 oude EU-lidstaten.
  • Mensen die in de afgelopen vijf jaar al ondersteuning kregen bij vrijwillige terugkeer.
  • Vreemdelingen die Belg zijn geworden.

Wie geeft ondersteuning bij vrijwillige terugkeer?

Overweeg je een vrijwillige terugkeer, dan kan je meer informatie krijgen bij terugkeerloketten van Fedasil in Brussel, Gent, Antwerpen, Luik en Charleroi. Daarnaast kan je ook terecht bij een heel netwerk van organisaties – sociale diensten, ngo’s, gemeenten, migrantenorganisaties – die je ook kunnen informeren en verder begeleiden. Woon je in een opvangcentrum voor verzoekers internationale bescherming, dan kunnen de maatschappelijk werkers jou ook verder informeren. 

Elke informatie is vrijblijvend. Intekenen op een aanvraag vrijwillige terugkeer is nog niet verplicht. Indien je toch besluit de aanvraag op te starten, kan je bovendien ook daarna steeds nog terugkomen op je beslissing en dit tot de dag van gepland vertrek.

Waaruit bestaat de ondersteuning?

Alle vreemdelingen die vrijwillig willen terugkeren, komen in aanmerking voor een reisticket. Enkel burgers van de 15 oude EU-lidstaten zijn hiervan uitgesloten, behalve in geval van kwetsbaarheid.

Voor de organisatie van de reis werkt Fedasil samen met de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). IOM staat in voor:

  • het boeken van de vlieg- of bustickets
  • de terugbetaling van de reisdocumenten
  • de betaling van de vervoersonkosten die de terugkeerder moet maken om zich naar de luchthaven of het station te begeven (tot 50 euro)
  • het onthaal en de begeleiding bij vertrek en aankomst 

Vreemdelingen die op basis van hun nationaliteit onderworpen zijn aan de visumplicht kunnen aanspraak maken op een terugkeerpremie. Onderdanen van de EU-lidstaten en de Balkanlanden (Kosovo inbegrepen) komen niet in aanmerking voor een terugkeerpremie. 

De terugkeerpremie bedraagt per terugkeer:

  • 250 euro per volwassene 
  • 125 euro per minderjarige   

Het re-integratieprogramma is een materiële ondersteuning die de terugkeerder helpt om de draad weer op te pikken in zijn herkomstland. 

De materiële ondersteuning omvat verschillende niveau’s: 

  • De basisondersteuning komt overeen met materiële hulp voor een bedrag van 700 euro. Deze ondersteuning is toegankelijk voor vreemdelingen die op basis van hun nationaliteit visumplichtig zijn voor België op voorwaarde dat ze ooit een asiel- of regularisatieaanvraag hebben ingediend. 
  • Daarbovenop kan aanvullende ondersteuning worden toegevoegd voor een bedrag tot 1.500 euro. De aanvullende ondersteuning is toegankelijk voor asielzoekers gedurende hun procedure of gedurende de termijn van dertig dagen die volgt op het bevel om het grondgebied te verlaten. 
  • Bovenop de twee voorgaande niveau’s van ondersteuning kan bijkomend ondersteuning voor een bedrag van 500 tot 1.500 euro worden geboden op basis van sociale situatie en kwetsbaarheid. Voor deze bijkomende ondersteuning komen onder andere zwangere vrouwen, personen met gezondheidsproblemen, slachtoffers van mensenhandel en families met kinderen in aanmerking.

Onderdanen van de visumvrije landen kunnen alleen een beroep doen op vrijwillige terugkeer zonder re-integratiesteun of een terugkeerpremie. Kwetsbare personen komen bij wijze van uitzondering wel in aanmerking voor re-integratiesteun.  

Voor mensen met een complexe medische problematiek, voor wie het algemeen programma van vrijwillige terugkeer niet volstaat voor een duurzame re-integratie in het land van herkomst, is medische ondersteuning op maat mogelijk. 

Het project AMAAR (Adapted Medical Assistance After Return) biedt extra ondersteuning op maat en wordt berekend op basis van de reële medische noden van de migrant in het land van herkomst. Er staat geen maximumbedrag op deze ondersteuning aangezien deze afhangt van de reële noden van de terugkeerder ter plaatse, een kostenraming wordt opgemaakt door de arts van Fedasil. Deze ondersteuning wordt voorzien voor een periode van 6 maanden.