Veelgestelde vragen afstamming
Ik heb de Guinese nationaliteit en mijn echtgenote is zwanger van een andere man. Wie zal officieel als vader van dat kind worden beschouwd?
Bij de geboorte van een kind van een gehuwde vrouw moet eerst worden nagegaan of de echtgenoot automatisch aangewezen is als de wettelijke vader van het kind. Dit heet het vaderschapsvermoeden.
Het al dan niet bestaan van een vaderschapsvermoeden moet worden opgezocht in het recht van de staat waarvan de echtgenoot de nationaliteit heeft.
Artikel 62 §1 Wetboek IPR
In heel wat landen is de echtgenoot juridisch gezien de vader van het kind. Op voorwaarde dat de geboorte heeft plaatsgevonden binnen een bepaalde termijn tussen het huwelijk en de (echt)scheiding van de echtgenoten.
Het Guinese recht bepaalt dat het kind van een gehuwde vrouw dat zes maanden of meer na het huwelijk geboren is, de echtgenoot als vader heeft.
Artikel 361 Burgerlijk Wetboek van de Republiek Guinee
Indien, zoals in dit voorbeeld, het nationale recht van de echtgenoot hem automatisch de hoedanigheid van wettelijke vader toekent (ook al is een andere man de biologische vader van het kind), zal de echtgenoot ook in België als de wettelijke vader van het kind worden beschouwd. In dat geval is het over het algemeen mogelijk de biologische realiteit te herstellen door het inleiden van een gerechtelijke procedure ter betwisting van het vaderschap van de echtgenoot.
Indien het nationale recht van de echtgenoot hem niet automatisch de hoedanigheid van vader van het kind toekent, zal de biologische vader op vrijwillige basis zijn vaderschap kunnen aantonen. Dit is bijvoorbeeld het geval in het Belgische recht wanneer het kind meer dan 300 dagen na de feitelijke scheiding van de echtgenoten is geboren.
Artikel 316 bis Belgisch Burgerlijk Wetboek
Ik ben een Belgische vrouw. Mijn Australische partner is zwanger van ons kind. Zal mijn afstammingsband ten opzichte van mijn kind automatisch vaststaan?
Bij de geboorte van het kind moet eerst worden nagegaan of er een wettelijk vermoeden van meemoederschap geldt.
Of er een vermoeden van meemoederschap bestaat, moet worden opgezocht in het recht van de staat waarvan de echtgenote de nationaliteit heeft.
Artikel 62 § 1 wetboek IPR
Voorlopig kent slechts een beperkt aantal landen het wettelijk vermoeden van meemoederschap. Het Belgisch recht kent dit begrip sinds 1 januari 2015. Als de echtgenote van de moeder van het kind de Belgische nationaliteit heeft, bestaat er een vermoeden van meemoederschap als er geen vaderlijke afstamming (meer) vaststaat.
Artikel 325/2 van het Burgerlijk Wetboek. Ingevoegd bij wet van 5 mei 2014, B.S. 7 juli 2014, in werking getreden op 1 januari 2015.
De echtgenoot van de moeder wordt over het algemeen automatisch als de wettelijke vader van het kind beschouwd. Indien je het vaderschap van je echtgenoot wenst te betwisten omdat hij niet de biologische vader van het kind is, moet je een rechtsvordering inleiden.
De mogelijkheid om die vordering in te leiden hangt af van de regels die door het recht van de nationaliteit van de echtgenoot zijn bepaald. Dit recht bepaalt ook aan welke voorwaarden voldaan moet zijn.
Artikel 62 §1 en 63 Wetboek IPR
Indien de echtgenoot Congolees is, zal men het Congolese recht raadplegen om te weten op welke manier de automatische afstammingsband tussen de echtgenoot en het kind kan worden geannuleerd. Het Congolese recht zal dus bepalen of een rechtsvordering moet worden ingeleid, wie die mag inleiden en binnen welke termijn die ingeleid moet worden.
Deze mogelijkheid om het vaderschap van de echtgenoot te betwisten is over het algemeen in het recht van verschillende landen opgenomen. Maar niet elk recht geeft de moeder de mogelijkheid het initiatief te nemen voor de procedure.
Volgens het Marokkaanse Familiewetboek, bijvoorbeeld, kan de moeder het vaderschap niet voor de rechtbank aanvechten. Deze Marokkaanse rechtsregel wordt strijdig geacht met de basisprincipes van de Belgische rechtsorde en wordt dus niet toegepast voor de Belgische rechtbanken. In zo’n situatie zal de Belgische rechter de moeder de mogelijkheid bieden een rechtsvordering in te stellen op basis van het Belgische recht.
De termijnen die het recht in heel wat landen bepaalt om een rechtsvordering ter betwisting van het vaderschap in te stellen, zijn over het algemeen uiterst kort, soms niet meer dan enkele maanden. Enige haast is dus aangewezen om na de geboorte van het kind of kennisname van zijn geboorte, een zaak bij een rechtbank aanhangig te maken.
Het feit dat het kind de naam van de ex-echtgeno(o)te draagt, betekent dat de ex-echtgeno(o)te als de wettelijke ouder van het kind wordt beschouwd. Deze situatie is het gevolg van het bestaan van een wettelijk vermoeden van de echtgeno(o)t(e) dat niet is betwist.
Om je wettelijke band met het kind te bepalen als biologische vader of als meemoeder, moet je eerst de hoedanigheid van vader van de ex-echtgeno(o)t(e) laten vernietigen. Daarvoor moet je de voorwaarden respecteren van het recht van de staat waarvan de ex-echtgeno(o)t(e) de nationaliteit heeft.
Artikel 62 §1 Wetboek IPR
Nadat alle stappen zijn gezet om een einde te maken aan de afstammingsband tussen het kind en de ex-echtgeno(o)t(e) zal je je afstammingsband ten opzichte van het kind kunnen aantonen, volgens de voorwaarden zoals bepaald door je nationale recht.
Artikel 62 §1 Wetboek IPR
Een gehuwde man die een kind wil erkennen dat geboren is uit zijn relatie met een andere vrouw dan zijn echtgenote, moet nagaan wat de voorwaarden zijn die het recht van de staat waarvan hij de nationaliteit heeft bepalen. Het is dus zijn nationale recht dat bepaalt op welke manier hij de wettelijke vader van het kind kan worden.
Artikel 62 §1 Wetboek IPR
Als Belg kan je naar het gemeentebestuur gaan om het kind te erkennen. De ambtenaar van de burgerlijke stand zal je echtgenote schriftelijk verwittigen over deze erkenning.
Artikel 319 bis Belgisch Burgerlijk Wetboek
Als Marokkaan of Algerijn kan je dit vaderschap in theorie niet laten gelden, omdat dat het resultaat is van een buitenechtelijke relatie. De ambtenaar van de Belgische burgerlijke stand zal in dat geval niet het Marokkaanse of Algerijnse recht toepassen. Dit zou voor een ongelijkheid tussen de kinderen zorgen (kinderen van overspel kunnen niet door hun vader worden erkend, terwijl de afstamming van vaderszijde van kinderen uit een huwelijk automatisch wordt vastgesteld). De erkenning van het kind zal dan op basis van het Belgische recht gebeuren.
Een in het buitenland opgesteld document met daarin een erkenning van een kind is geldig in België als:
- de voorwaarden inzake erkenning uit het nationale recht van diegene die het kind heeft erkend zijn nageleefd. Als bijvoorbeeld het akkoord van de moeder vereist is of er een termijn om het kind te erkennen moet worden gerespecteerd, voor of na de geboorte van het kind, dan moet aan die voorwaarden voldaan zijn.
- de formaliteiten die zijn bepaald door het land waar de akte is opgemaakt, nageleefd zijn. De akte moet opgesteld zijn voor de bevoegde overheid.
- de erkenningsakte niet in strijd is met de openbare orde. De situatie mag dus niet indruisen tegen de basisprincipes van het Belgische recht.
- de akte niet in het buitenland is opgesteld, enkel en alleen om de toepassing van het Belgische recht te omzeilen. Als de erkenning bijvoorbeeld in het buitenland is gebeurd om te vermijden dat er in België een rechtsvordering moet worden ingeleid om het vaderschap van de Belgische echtgenoot te betwisten. Of als de erkenning in het buitenland is gebeurd om geen rechtsvordering in België in te stellen, wanneer het kind zich tegen het opstellen van de akte heeft verzet. Men heeft het in dit geval over wetsontduiking.
Artikel 27 Wetboek IPR
De man of vrouw die zo een erkenning heeft gedaan in het buitenland, zal dus ook in België als de vader of meemoeder van het kind worden beschouwd.
Opdat de akte ook in België gevolgen zou hebben, moet je die aan de gemeente voorleggen. De gemeente zal de afstammingsband met je kind ook vermelden in het Rijksregister. Een juridische procedure is dus niet verplicht om de buitenlandse akte ook in België te laten gelden.
Een kind kan in België erkend worden als:
- de persoon die de erkenning verricht Belg is, of
- de persoon die de erkenning verricht zijn woonplaats of gewone verblijfplaats heeft in België, of
- het kind in België geboren is, of
- het kind bij het opstellen van de akte zijn gewone verblijfplaats in België heeft.
Artikel 65 Wetboek IPR
Als het kind in België geboren is, kan je het erkennen voor de ambtenaar van de Belgische burgerlijke stand. De wet bepaalt niet dat men hier wettelijk moet verblijven.
Als het kind niet in België geboren is, kan je je toch tot de ambtenaar van de Belgische burgerlijke stand richten om hem te erkennen, op voorwaarde dat het kind (of de erkennende ouder) gewoonlijk in België verblijft. Dit impliceert geen inschrijving in een register en dus geen wettelijk verblijf.
Artikel 4 Wetboek IPR
Als de erkenning op het moment van de geboorteaangifte gebeurt, dan is de ambtenaar van de burgerlijke stand van het gemeentebestuur van de gemeente waar je kind is geboren bevoegd. Als je beslist het te erkennen na zijn geboorte, kan je dit doen voor een ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar het kind is geboren of van de gemeente waar jij, je kind of de moeder is ingeschreven of waar een van jullie zijn actuele gewone verblijfplaats heeft
Artikel 55 en 327/1§1 Belgisch Burgerlijk Wetboek
In het recht van een aantal landen is voor ongehuwde koppels de mogelijkheid voorzien om de juridische band tussen de vader of de meemoeder en het kind vóór de geboorte van het kind in een officieel document vast te stellen.
Dit is de prenatale erkenning. Je partner zal alleen prenataal kunnen erkennen als het nationale recht hem die mogelijkheid biedt. Als de mogelijkheid om het kind vóór de geboorte te erkennen voor hem of haar bestaat, dan zal hij of zij samen met jou voor de ambtenaar van de burgerlijke stand een verklaring moeten afleggen.
Artikel 62 §1 Wetboek IPR
Als de vader Fransman is, zal hij zijn kind vóór de geboorte kunnen erkennen. Hij zal zich daarvoor moeten aanbieden voor een Belgische ambtenaar van de burgerlijke stand, als hij gewoonlijk in België verblijft. Een Franse meemoeder zal de afstammingsband met haar kind niet via een erkenning kunnen laten vastleggen. Het Franse recht voorziet namelijk niet in die mogelijkheid.
Artikel 316 Frans Burgerlijk Wetboek
Als je je kind wilt erkennen, moet je de nodige formaliteiten vervullen waardoor je je afstammingsband ten opzichte van je kind dat geboren is uit je relatie met je partner zal kunnen aantonen. Dit is de erkenning.
Het akkoord van de moeder is soms nodig opdat de band tussen de vader of meemoeder en het kind mogelijk zou zijn. In bepaalde gevallen heeft ook het kind inspraak.
Het zijn de regels van de staat waarvan je als erkenner de nationaliteit hebt die bepalen of het akkoord van de moeder of het kind noodzakelijk is, maar ook wat mogelijk is in geval van weigering. Bepaalt het recht van die staat niet dat de toestemming van het kind nodig is? Dan is het recht van de staat waar het kind zijn gewone verblijfplaats heeft van toepassing op de toestemmingsvereiste.
Als Belg moet je het akkoord van de moeder en het kind dat ouder dan 12 jaar is krijgen. Bij weigering kan je de rechtbank vragen je toe te laten het kind te erkennen. Tegen de weigering van een meerderjarig kind is geen beroep mogelijk.
Artikel 62 §1 en 63 Wetboek IPR en 329bis Belgisch Burgerlijk Wetboek
Een kind dat is geboren uit een buitenechtelijke relatie moet worden erkend om officieel een vader of een meemoeder te hebben. De erkenning is immers een vrijwillige stap van de tweede juridische ouder die zijn band met het kind juridisch wil vaststellen. Het is via die erkenning dat er rechten en plichten ontstaan tussen de vader of de meemoeder en het kind (onderhoudsplicht, recht op huisvesting, enzovoorts).
Als de vader of de meemoeder van een kind weigert deze stappen te zetten, kan je over het algemeen gerechtelijke stappen ondernemen om de afstammingsband tussen vader of meemoeder en kind vast te stellen. Het nationale recht van de man of vrouw die voor de rechtbank wordt gedaagd bepaalt de voorwaarden voor deze procedure: wie kan een rechtsvordering inleiden, binnen welke termijn na de geboorte van het kind moet de zaak voor de rechtbank komen, enzovoorts.
Artikel 62 §1 en 63 Wetboek IPR
Als de man die het kind weigert te erkennen bijvoorbeeld Pool is, bepaalt het Poolse recht welke mogelijkheden er zijn om hem daartoe te verplichten.
Er moet rekening worden gehouden met de termijnen die zijn bepaald voor het inleiden van deze rechtsvordering. Er moet ook worden nagegaan welke personen het recht hebben een vraag tot de rechter te richten.
In het Marokkaanse recht kan de moeder de vader ertoe verplichten het kind te erkennen, als ze kan bewijzen dat ze verloofd zijn of dat er een huwelijk tussen hen bestaat waarvan de huwelijksakte nog niet konden worden opgesteld.
Artikel 16 en 156 Marokkaans Familiewetboek
Ik ben een ongehuwde moeder. Mijn kind draagt mijn naam en heeft mijn buitenlandse nationaliteit. Zal de naam van ons kind veranderen als de biologische vader beslist ons kind te erkennen?
Deze situatie doet zich voor wanneer de vader niet onmiddellijk bij de geboorte een vaderschapserkenning heeft gedaan, maar pas later wanneer het kind al de nationaliteit en de familienaam van zijn moeder heeft.
In dat geval zal je kind de familienaam van zijn vader aannemen, als het recht van de staat waarvan je kind de nationaliteit heeft dit bepaalt. Eerst moet dus de nationaliteit van het kind worden bepaald.
Artikel 37 Wetboek IPR
Het is immers het nationale recht van het kind dat bepaalt welke regels er inzake naam moeten worden nageleefd. Over het algemeen voorzien de meeste landen in hun recht regels die de gevolgen van een vaderschapserkenning op de familienaam van het kind bepalen:
- behoudt het kind de naam van zijn moeder,
- verandert hij automatisch van naam om die van zijn vader aan te nemen of
- moet er een juridische procedure worden ingeleid als men van naam wil veranderen.
In Belgisch recht wordt de naam van het kind niet gewijzigd, als de afstamming van vaderszijde is aangetoond na de afstamming van moederszijde. De ouders kunnen wel een gezamenlijke verklaring afleggen voor de ambtenaar van de burgerlijke stand, opdat het kind van naam verandert. Ze kunnen dan kiezen voor de naam van de vader of voor een samenstelling van de naam van de moeder en de naam van de vader, in de door hen gekozen volgorde, met niet meer dan een naam voor elk van hen. Deze verklaring moet worden afgelegd in het jaar van de vaderschapserkenning en voordat het kind meerderjarig is.
De regeling van naamsoverdracht in geval van meemoederschap is identiek aan de regeling van naamsoverdracht in geval van afstamming aan vaderskant.
Artikel 335 en artikel 335ter Burgerlijk Wetboek